حجت‌اله مرادی

جهانی شدن در ذات عملیات روانی مدرن، و راه و رسم‌های عملیات روانی مدرن در ذات جهانی شدن نهفته است. این همان رابطه متقابلی است که می‌کوشم آن را در این کوتاه سخن نشان دهم. این، ادعای نسنجیده‌ای نیست: نه بدین معنی است که جهانی شدن تنها عامل تعیین‌کننده تجربه عملیات روانی مدرن است و نه این معنا را می‌دهد که تنها عملیات روانی مدرن است که همچون کلیدی مفهومی قفل پویش درونی جهانی شدن را می‌گشاید. بنابراین، مدعی نیستم که سیاست و اقتصاد در عصر جهانی شدن از فرهنگ و عملیات روانی مدرن که تقدم مفهومی دارد تبعیت می‌کنند.

نویسنده: دکتر محمود یزان‏فام

چكیده

در جهان معاصر افکار عمومی برای حکومت‌ها جایگاه مهمی یافته است. حکومت‌ها با هدف کنترل و هدایت افکار عمومی و نگرش‌ها و باورهای مردم در صدد کشف و فهم فرایند شکل‌گیری آن هستند. آنان برای درک این پدیده از روش‌های نظرسنجی عمومی و نمونه‌گیری اجتماعی بهره می‌برند. همنوایی با جریان افکار عمومی برای تشدید آثار آن، یا دگرگونی در آن به وسیله اطلاع‌رسانی به مردم گزینه‌های تصمیم‌گیری دولت‌مردان و اصحاب رسانه‌هاست. بسیج افكار عمومی پدیده‌ای روانی – اجتماعی و خصلتی جمعی است و عبارت از ارزیابی مشترك، روش و نظر مشترك گروه اجتماعی در مسئله‌ای كه همگان به آن توجه و علاقه دارند و در لحظه معینی مانند جنگ بین عده زیادی از افراد، اقشار، طبقات یا سراسر اجتماع، عمومیت نسبی می‌یابد و عامه مردم آن را می‌پذیرند. افكار عمومی به شكل تأیید یا مخالفت با یك عمل، نظر، شخص، واقعه و به صورت خواسته، مطالبه، پیشنهاد و توصیه تجلی می‌یابد. هدف این مقاله بررسی كاركردهای بسیج افكار عمومی در جنگ‌های مدرن است.
واژگان كلیدی: افکار عمومی، عملیات روانی، جنگ‌های مدرن، نسل‌ چهارم جنگ‌ها، امنیت، امنیت ملی.

نویسنده: دکتر حيدرعلي بلوجي

چکیده

بازدارندگي هسته‌اي متضمن اين تهديد است كه هر گونه حمله هسته‌اي با پاسخ متقابل تلافي خواهد شد. در صورتي كه اين تهديد فاقد اعتبار باشد، بازدارندگي كارايي خود را از دست خواهد داد. مقاله حاضر اعتبار و كارايي بازدارندگي را از نقطه نظر روان‌شناختي و در شرايط زير مورد بررسي قرار مي دهد:
1. طرف الف بايد بداند كه مبناي تفكر و عمل طرف ب كدام است تا بتواند او را نسبت به انجام يا عدم انجام يك فعل مشخص بيانگيزد؛ 2. فكر و عمل طرف ب درست همان چيزي باشد كه طرف الف تشخيص مي‌دهد؛ 3. هيچ امكان سوء تفاهمي در مورد مباني فكر و عمل طرفين وجود نداشته باشد. در بهترين شرايط نيز بازدارندگي همراه با ميزاني از نقص و ريسك خواهد بود كه وجود هر گونه ابهامي بر پيچيدگي و ميزان بالاي ريسك و عدم تأثير مي‌افزايد. براي فائق آمدن بر اين مشكل بايد بدانيم كه ديگران لزوماً مثل ما فكر و عمل نمي‌كنند و لذا لازم است تا بررسي دقيق و همه جانبه‌اي از وضعيت طرف مقابل صورت بگيرد و اين بررسي‌ها نبايد صرفاً متكي به براورد از يك فرد عالي مقام و يا سازمان خاص باشد. اما از نقطه نظر رواني اين امر غيرممكن است. زيرا حتي يك شخص نيز نمي‌تواند به طور مطلق رفتار آتي خود در هر شرايطي را پيش‌بيني بكند چه رسد به رفتار ديگران. براي كاهش تأثير اين مشكل نيز مي‌توان فرايندهاي تصميم‌گيري و نقش افراد مختلف و نحوه تعامل رواني ميان آنها را مورد ارزيابي قرار داد. در عين حال همچنان كه اشاره شد نبايد از انسان‌ها هميشه انتظار رفتار عاقلانه و حكيمانه داشت. و بالاخره، در هر شرايطي واقع‌بينانه آن است كه بدانيم هيچ وقت به طور صد در صدي امكان رسيدن به خواسته‌ها وجود ندارد و در نتيجه كشوري كه به بازدارندگي تكيه مي‌كند بايد در هر حال بداند كه اين سياست نمي‌تواند به طور مطلق پيروز شود.
واژگان كليدي: بازداندگي، تهديد، تلافي، اعتبار، تعامل رواني، سوء تفاهم، روابط انساني، محاسبات انساني، رفتار انساني.

نویسنده: حجت‌اله مرادی

چکیده

از عملیات روانی اغلب با عناوین جنگ روانی، جنگ روحیه یا جنگ ایدئولوژیکی یاد می‌شود. اغلب نیز عملیات روانی را تنها با عنوان تبلیغات در نظر می‌گیرند. در این مقاله ضمن واکاوی مفهوم عملیات روانی به تبیین سه مفهوم یاد شده در بالا پرداخته می‌شود. همچنین برشماری وجوه افتراق و اشتراک آنها با عملیات روانی، چگونگی ابزارها و اهداف عملیات روانی و معرفی ابزارهای آن از جمله آگهی‌های تبلیغاتی و تبلیغات مورد مطالعه قرار می‌گیرد و سپس تکنیک‌ها و روش‌های عملیات روانی در عصر حاضر بررسی می‌شود. و در پایان با ارائه راهکارهای اجرایی به چگونگی آماده‌سازی عملیات روانی در شرایط بحران و جنگ پرداخته می‌شود.
واژگان کلیدی: عملیات روانی نظامی، ابزارهای عملیات روانی، تبلیغات.

نویسنده: مهسا ماه‌پیشانیان

چکیده

اهمیت اطلاعات در قرن 21 به حقیقتی تبدیل شده است که هیچ‌کس نمی‌تواند منکر آن شود. نقش مناسب اطلاعات در جوامع را می‌توان در بروز درگیری‌هایی مشاهده کرد که امروزه در نظام بین‌الملل جریان دارد و از جمله دلایل اهمیت فزاینده کنترل اطلاعات نیز به شمار می‌رود. هدف این مقاله ارائه تئوری‌ای در خصوص "عملیات‌های اطلاعاتی " عملیاتی و تاکتیکی در راستای تأثیرات محدود و غیرمهلک در زمان عملیات‌های ضدشورش  می‌باشد. این مطالعه در وهله نخست بر چهار عنصر عملیات اطلاعاتی یعنی "عملیات‌ روانی "، عملیات غیرنظامی- نظامی ، امور عمومی  و عملیات شبکه رایانه‌ای  تمرکز دارد. سپس موردی عملی از اجرای عملیات اطلاعاتی شبیه‌سازی شده و مفهوم "عملیات" بررسی خواهد شد. در عین‌حال باید اذعان کرد که رهیافت عرضه شده در اینجا مبتنی بر استراتژی جدید ارتش امریکا در عملیات‌های ضد شورش در عراق  است. این مقاله، اهمیت آگاهی و مدیریت عملیات اطلاعاتی و نیز به‌کارگیری عملیات غیرنظامی- نظامی را به مثابة ابزاری برای قدرت بخشیدن به فعالیت‌های عملیات روانی، نظامی و غیرنظامی، و امور عمومی مشخص می‌کند که برای درک و رویارویی با صحنه‌هایی از نبردها و جنگ‌های جدید در آینده ضروری به نظر می‌رسند.
واژگان کلیدی: عملیات ضدشورش، واکنش محدود، عملیات اطلاعاتی، فضای سایبر، جنگ سایبر.

نویسنده: جواد رنجبر

چکیده

هدف این مقاله بررسی نقش دولتها به عنوان دارندگان حاکمیت و قدرت فائقه هر کشور در خنثی سازی عملیات روانی است. بنابراین سؤال اصلی این مقاله چنین است: دولتها چگونه میتوانند عملیات روانی دشمنان و یا رقبای خود را خنثی کنند؟ فرضیه ای که در پاسخ به این سؤال به آزمون گذاشته میشود این است: دولتها با پیش گرفتن روشهای درازمدت تا حد بسیار زیادی میتوانند عملیات روانی دشمن یا رقیب خود را خنثی کنند. فرضیه سازی این مقاله بر این ایده استوار است که موضوع عملیات روانی چیزی است که مردم ناگزیر از فکر کردن به آن هستند. از سوی دیگر همچنان که برخی از صاحب نظران علوم ارتباطات معتقدند تبلیغات تقویت باورهای موجود است. بر این اساس در حالی که امواج رسانه ای در جهان امروز با پیشرفت فناورانه شگفت انگیز آن کنترل ناپذیر می نماید امّا دولت ها می توانند بر روند آن با پیش گرفتن اقدامات درازمدت علمی و روشمند تأثیر گذارند. بدیل فرضیه مقاله چنین است که دولتها با اقدامات کوتاهمدت (بدون برنامهریزیهای درازمدت)، غیر علمی و غیر روشمند موفقیتی در خنثیسازی عملیات روانی دشمنان نخواهند داشت. از اینرو چند مؤلفه مهم از جمله اقدامات مبتنی بر روانشناسی سیاسی، اجماع ملی، نسبیت و جزمیت، جامعهپذیری سیاسی، رسانههای گروهی، رفتار سیاستمداران و عرصه سیاسی که در مدیریت رسانهای و سیاسی هر کشوری میتواند به کار بسته شود تا در خنثیسازی عملیات روانی رقبا کارگر افتد، به طور مختصر مورد بررسی قرار میگیرد.
واژگان كليدي: عملیات روانی، تبلیغات، روانشناسی سیاسی، اجماع ملی، افكار عمومي.

نویسنده: دکتر مجید عباسی اشلقی

چکیده

رژیم صهیونیستی با نفوذ در رسانه‌های جمعی جهانی و رخنه در نظام اطلاعاتی و ارتباطی امریکا که به شدت تحت نفوذ و کنترل سرمایه‌داران صهیونیست قرار دارد، تلاش نموده است تا افکار عمومی ملت‌ها و دولت‌ها را نسبت به فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای جمهوری اسلامی مخدوش کند. این مقاله ضمن واکاوی افکار و اهداف این رژیم در مخالفت با توانایی صلح‌آمیز هسته‌ای ایران به ابزار و شیوه‌های عملیات روانی رژیم صهیونیستی می‌پردازد. گرچه این رژیم تقریباً از تمامی ابزارهای اثرگذار بر افکار عمومی جهانی استفاده می‌نماید ولی جمهوری اسلامی ایران نیز با استفاده از ابزارهای رسانه‌ای مشروع و استفاده از تاکتیک روشنگری به مقابله با این رژیم می‌پردازد؛ در پایان راهکارهای مقابله روانی با این رژیم ارائه می‌شود.
واژگان کلیدی: عملیات روانی، رژیم صهیونیستی، جمهوری اسلامی ایران، برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای، تبلیغات روانی.

نویسنده: دكتر محمد باقر بابايي/ علي قلي‌زاده

چکیده

هدف این مقاله شناسايي و پيش‌بيني روش‌هاي عمليات رواني امريكا و شيوه‌ها و روش‌های مقابله با آن در جنگ آينده با تأكيد بر عمليات فريب، است. در اين پژوهش از روش زمينه‌يابي از كارشناسان و صاحب‌نظران و روش توصيفي- تحليلي استفاده شده است. ابزار و روش‌هاي جمع‌آوري اطلاعات براي تدوين ادبيات موضوع و مباحث نظري تحقيق، به صورت كتابخانه‌اي و اطلاعات مورد نياز با استفاده از روش فيش‌برداري جمع‌آوري شده است. 200 تن از فرماندهان و مسئولان فرهنگي سپاه در رده ستاد نیروها و نيز صاحب‌نظران فرهنگي در دانشگاه امام حسين(ع)، جامعه آماري تحقيق را تشكيل داده‌اند.
واژگان کلیدی: عملیات روانی، امریکا، جنگ آینده، عملیات فریب.

نویسنده: رضا نیک‌منش

چكيده

ملت‌هاي ايران و عراق از روابط اجتماعي، فرهنگي، ديني، اقتصادي و سياسي، و اشتراكات دیرینة تاريخی، دينی، مذهبی، و فرهنگی برخوردارند، اما برخي بدخواهان كه افكار کوته‌بین آنان در ايدئولوژي قوميت‌پرستي و ضد ايراني حزب بعث و رژيم صدام ریشه دارد، اين روابط حسنه را نفوذ، دخالت و حتي اشغالگري ايران در عراق مي‌خوانند و تلاش مي‌كنند به هر قيمت و وسيله‌اي از گسترش دوستي و همكاري و همگرايي ايران و عراق جلوگیری کنند. اين مقاله به معرفي پيشينه، ماهيت و اهداف سياسي جريان‌هاي یاد شده مي‌پردازد و شيوه‌هاي عمليات رواني آنها عليه ايران و دوستان ايران را در عراق بررسي مي‌كند، با اين هدف كه نقش مخرب آنان در عرصه ساخت عراق جديد پس از دوران حاكميت صدام،‌ آشكار‌تر شود و دوستداران برادري و همگامي دو كشور عزم و اراده خود را در جهت تحقق هر چه بيشتر اين هدف انساني و اسلامي تقويت كنند.